Ο δρόμος προς την κόλαση

Daniel Patrick Welch

Στιγμές θλιβερές για τη χώρα μου, όπως και για όλο τον κόσμο. Τις προάλλες πήγα με κάτι φιλαράκια να δω το Αμήν του Κώστα Γαβρά. Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και η δράση επικεντρώνεται γύρω από έναν αξιωματικό των μισητών SS και έναν Ιησουίτη ιερέα που προσπαθεί να πείσει το Βατικανό, τις Συμμαχικές κυβερνήσεις και τους ίδιους τους Γερμανούς να αντιδράσουν ενάντια στη σφαγή των Εβραίων και άλλων ομάδων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Στις μέρες που ζούμε, ένας Αμερικανός που βλέπει την ταινία, δεν μπορεί να μην κάνει τον παραλληλισμό με τη σημερινή κατάσταση. Εκατομμύρια συμπατριωτών μου, με όλες μας τις δυνάμεις, πασχίζουμε να πείσουμε τους συμπολίτες μας για τον τρόμο που σκορπάει αυτός ο εγκληματικός πόλεμος, όχι μόνο για τα θύματά του στο Ιράκ, αλλά και για ό,τι σημαίνει για το μέλλον μας και για το μέλλον του κόσμου γενικότερα.

Ο ανταποκριτής στη Μέση Ανατολή Robert Fisk έγραψε πρόσφατα ένα κείμενο σχετικά με την ανάγκη των δυνάμεων υπέρ και των δυνάμεων κατά του πολέμου να «συζητούν». Ενώ τρέφω ιδιαίτερο σεβασμό γι τη δουλειά του, απογοητεύτηκα οικτρά από το συγκεκριμένο κείμενο, το οποίο έκανε λόγο για ένα είδος ήρεμης, λογικής συζήτησης τύπου κουβεντούλας σε μία καφετέρια. Μαζί με όλο τον κόσμο, σε καμία περίπτωση δεν εγκαταλείπουμε την προοπτική της ορθολογικής συζήτησης με ανθρώπους που δεν φαίνονται διατεθειμένοι να μάθουν την αλήθεια.

Και σε όλο τον κόσμο, δημιουργείται η τάση να «μιλάμε» με αυτόν τον κόσμο στη μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει. Παρακάτω, παραθέτω μία συζήτηση με μία φίλη μου από την Αργεντινή και, στη συνέχεια, την απάντησή μου στα ερωτήματά της, ερωτήματα ενός κόσμου χωρίς ελπίδα, στον δρόμο της κόλασης, ο οποίος, από ότι φαίνεται, δεν θέλει να σταματήσει το τραίνο.

Γράμμα από Αργεντινή

«Για πες μου, Ντάνι, ξέρουν οι άνθρωποι στις ΗΠΑ τι πραγματικά συμβαίνει στο Ιράκ και γιατί; Γνωρίζουν ότι ο πληθυσμός των ΗΠΑ αντιπροσωπεύει μόνο το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού;

Γνωρίζουν ότι η συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ μόλις που φτάνει το 30%; Αυτό σημαίνει ότι το 30% του 6% της ανθρωπότητας, οι αμερικανοί πολίτες, έβαλαν έναν παράφρονα, μία μαριονέτα των μονοπωλίων, επί κεφαλής μίας γενοκτονίας, η οποία, αν συνεχιστεί, μπορεί να φτάσει τις διαστάσεις του εβραϊκού ολοκαυτώματος, δηλαδή έναν νέο Χίτλερ.

Γνωρίζουν ότι η δράση που αυτός έχει ξεκινήσει δεν νομιμοποιείται και ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις της οργής και του αντιαμερικανικού αισθήματος που ξεσπάει αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο, στον αμερικανικό λαό και την οικονομία της χώρας;

Εδώ ο κόσμος συζητάει σοβαρά τον μποϊκοτάρισμα των αμερικανικών προϊόντων, ένα είδος οικονομικού εμπάργκο. Χθες, τρώγοντας με την οικογένειά μου, κάναμε κάποιες σκέψεις και συζητούσαμε ότι μπορεί ο αμερικανικός λαός να τα γνωρίζει όλα αυτά και απλά να μην ενδιαφέρεται. Ότι ίσως η οικονομική ευημερία και τα κέρδη είναι πιο σημαντικά από το αίμα των αθώων που χύνεται σε όλον τον κόσμο για να διατηρήσει τα προνόμια αυτά.

Ντάνι, συγγνώμη αν γίνομαι τόσο σκληρή, αλλά είμαι Λατινοαμερικάνα, και οι χώρες μας έχουν υπάρξει πολλές φορές θύματα των πολιτικών της αμερικανικής κυβέρνησης οι οποίες και μας οδήγησαν σε βαθιά δυστυχία.

Ωστόσο, οι κυβερνήσεις εξαρτώνται από τους λαούς και θα ήθελα να ξέρω, μπορούμε εμείς οι καταπιεσμένοι λαοί να μείνουμε ήσυχοι ότι μία ημέρα η συνείδηση του αμερικανικού λαού θα ξυπνήσει και θα συνειδητοποιήσει το καθήκον του να βάλει φρένο στην παραφροσύνη και την οικονομική απληστία των ηγετών του; Δεν υπάρχει άλλη ελπίδα για τον κόσμο. Αλλιώς δεν μπορούμε να κάνουμε σκέψεις για ένα βιώσιμο μέλλον του πλανήτη μας. Θα φτάσει η δύναμη της αλληλεγγύης και της πονετικότητας να γίνει δυνατότερη από ένα γεμάτο ψυγείο, ένα ματς, ένα καινούριο αμάξι και ένα πολυτελές σπίτι; Τα σκέφτονται οι Αμερικανοί αυτά; Πες μου, σε παρακαλώ. Φιλικά, Ιντιάνα»

Γράμμα από ΗΠΑ

«Ιντιάνα, δεν μπορώ να αμφισβητήσω και πολύ περισσότερο δεν μπορώ να περιγράψω με κάθε λεπτομέρεια την βαθιά άγνοια του λαού μου. Όλα όσα είπες είναι σωστά. Δηλαδή, η απάντηση σε όλα σου τα ερωτήματα μπορεί να είναι ναι, ακόμα και αν αυτό ακούγεται αντιφατικό σε μερικές περιπτώσεις. Η κατάσταση είναι τόσο σύνθετη, τόσο ανακατεμένη, ώστε δεν υπάρχει επίθετο που να τη χαρακτηρίζει. Μας πήρε πενήντα χρόνια να φτάσουμε σε αυτό το σημείο της ιστορίας, σε μία ιστορική στιγμή όπου συγκλίνουν πολλές δυνάμεις του κακού.

Το ποσοστό 30% που δίνεις έχει ακόμα περισσότερο αρνητικές διαστάσεις. Στο παρελθόν, οι υποτιθέμενες δημοκρατίες περηφανεύονταν ότι τουλάχιστον οι υποψήφιοι που εκλέγονταν ήταν αυτοί με τους περισσότερους ψήφους. Το ξέρουμε καλά ότι άδικα περηφανεύονταν, αλλά, αναμφισβήτητα, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα όταν ο «νικητής» δεν έχει «νικήσει» στην πραγματικότητα.

Δύσκολα μπορεί κανείς να υπερβάλει περιγράφοντας την υπεροψία και τον κυνισμό μίας κυβέρνησης που έχει «εκλεγεί» όπως η δική μας. Αν προσθέσουμε τον θρησκευτικό φανατισμό, όπως περιπλέκεται από την παραφροσύνη (ειλικρινά, δεν βρίσκω άλλη λέξη) μίας δεξιάς χούντας η οποία δεν βλέπει τίποτα άλλο από το «όραμα» του κόσμου καθ’ ομοίωσή τους, την υποστήριξη και την επιρροή φανατικών Likudniks, το μίγμα γίνεται ιδιαίτερα εκρηκτικό.

Ακόμα όμως δεν έχω μιλήσει για τον λαό. Η παγίωση των ΜΜΕ τα τελευταία είκοσι χρόνια και ο έλεγχός του από εταιρείες οι οποίες συνήθως συνεργάζονται με δεξιές πολιτικές δυνάμεις βοήθησε εξίσου στη δημιουργία της ειδικής ιστορικής συγκυρίας που ζούμε. Μία οικονομία η οποία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κατανάλωση έχει τον κόσμο ίσως περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη επιρροή. Το γεγονός αυτό όμως δεν δικαιολογεί αυτό που ονομάζω «εθελοντική βλακεία». Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, περισσότερα από το 70% των αμερικανικών νοικοκυριών έχουν πρόσβαση στο internet από το σπίτι. Από αυτό το στοιχείο και μόνο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η άγνοια αυτή είναι λίγο πολύ πρόβλημα θέλησης, αλλά και ότι περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από μία κουλτούρα πολιτικής αλλοτρίωσης και πλήρους έλλειψης κουλτούρας ανάλυσης και κριτικής σκέψης. Ο κόσμος πλέον δεν γνωρίζει πώς να σκέπτεται.

Ιντιάνα, πρέπει να καταλάβεις ότι εκατομμύρια ανάμεσά μας παλεύουμε και προσπαθούμε να πούμε την αλήθεια στους συμπολίτες μας. Η επαφή με φίλους από το εξωτερικό (όπως, από ό,τι φαίνεται, είναι σχεδόν όλοι οι φίλοι μου τελευταίως) σημαίνει έναν αποτροπιασμό σχεδόν ανείπωτο. Θυμάμαι το 990 που είχα πάει στη Νικαράγουα, όπου είχα την τύχη να συναντήσω ένα Παναμέζο, "Sandalista" όπως κι εγώ. Αυτό συνέβη λίγο μετά τη σφαγή του 1989 στον Παναμά κατά την αμερικανική χειρουργική επέμβαση. Και στα μέσα του πολέμου, λίγοι ήταν οι Αμερικανοί που γνώριζαν για τον κλιμακούμενο πόλεμο στην Κολομβία.

Την παρομοίωση με τους Γερμανούς κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο την βρίσκω εύστοχη και διδακτική, αλλά νομίζω ότι η περίπτωσή μας ενέχει ακόμα περισσότερο κίνδυνο. Ο ναζισμός, τουλάχιστον σε επίπεδο κρατικής εξουσίας, καταστράφηκε από τον πόλεμο. Η καταστολή του γερμανικού εθνικισμού ήταν ίσως ένα από τα πιο σημαντικά και απαραίτητα αποτελέσματα του πολέμου, πέραν του ότι, αναδεικνύοντας το γερμανικό παράδειγμα, ενδυνάμωσε την έννοια του εθνικισμού γενικά. Σε αντίθεση με την τότε τύχη των Γερμανών, δεν υπάρχει δύναμη με επαρκές μέγεθος ή θέληση να τιμωρήσει τις ΗΠΑ με τον ίδιο τρόπο. Φαίνεται μάλιστα ότι, δεν θα υπάρξουν καν εγκλήματα πολέμου, τώρα που το Βέλγιο άλλαξε τη νομοθεσία του για να ικανοποιήσει τους Αμερικανούς.

Ταυτόχρονα με αυτές τις σκέψεις, είδαμε πρόσφατα την ταινία Amen του Κώστα Γαβρά. Καταπληκτική ταινία, πρέπει να τη δουν όλοι οι Αμερικανοί. Πολλοί θα ξεσπάσουν σε κλάματα (όπως η γυναίκα μου, παρόλο που είναι Αφρικάνα), όχι μόνο από το ίδιο το βάρος της, αλλά και από την αλλόκοτη απήχηση που πρέπει να έχει σε εμάς στην παρούσα στιγμή της ιστορίας, τον θυμό και τη λύπη με την οποία πλημμυρίζει τη συνείδηση. Δεν ξέρω πώς, πότε και αν μπορούμε να αφυπνίσουμε αυτόν τον κόσμο.

Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, έχω μία άκαμπτη ελπίδα, – το δε ειρωνικό – περισσότερη από όση είχα παλαιότερα. Συμμετείχα ενεργά σε μάχες, λαϊκές και πολιτικές, σε όλη μου την ενήλικη ζωή, και πάντα με την πεποίθηση ότι η δουλειά μας μπορεί μία μέρα να αποβεί σε όφελος των εγγονιών μας ή των εγγονιών των εγγονιών μας. Ποτέ στη ζωή μου δεν είδα τις ριζικές αλλαγές για τις οποίες παλεύαμε όλοι μας. Η σημερινή κρίση όμως με πλήττει τόσο βαθιά και τόσο πολύ, ώστε μπορώ πλέον να επιτρέψω στον εαυτό μου να το φανταστεί. Σε αντίθεση με την παραπάνω δήλωσή μου σχετικά με την άμεση τιμωρία τους, ο πόλεμος αυτός σημαίνει την αρχή του τέλους των ΗΠΑ ως κυρίαρχης δύναμης του κόσμου. Ο αντίκτυπος των μποϊκοταρισμάτων, των κυρώσεων, των εμπάργκο, των δικών και των αντεπιθέσεων πρόκειται να γίνει αισθητός. Μπορεί οι ΗΠΑ να μη γνωρίσουν την κατάκτηση με τη στρατιωτική έννοια του όρου. Αν όμως, ο OPEC, για παράδειγμα, αποφάσιζε να συνδέσει την τιμή του πετρελαίου με το ευρώ αντί για το δολάριο, το δολάριο θα υποτιμούνταν κατά 40% σχεδόν εν μία νυκτί. Σε κάθε περίπτωση, το ευρώ κερδίζει έδαφος και πιστούς και ήδη από σήμερα αντιπροσωπεύει μία σταθεροποιημένη αγορά μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ. Δεδομένου ότι η αμερικανική οικονομία βασίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό σε έναν καταφανή καταναλωτισμό, θα αντικατασταθεί σταδιακά από τις οικονομίες της Ευρώπης, της Ινδίας και της Κίνας. Ο οικονομικός αυτός στραγγαλισμός είναι, κατά τη γνώμη μου, τόσο αναπόφευκτος όσο και το μοναδικό μέσο να ελεγχθεί επιτέλους ο αμερικανικός μηχανισμός του πολέμου. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, και σε καμία περίπτωση δεν έχω την πρόθεση να υποβαθμίσω την ανάγκη της μάχης μόνο ενάντια σε αυτόν τον εγκληματικό και παράνομο πόλεμο, αλλά και σε όλη τη δυστυχία που σκορπάει αυτό το σύστημα. Ποιος ξέρει; Μπορεί απλά να είναι ο ευσεβής πόθος κάποιου που απλά θέλει να τελειώσει ο εφιάλτης αυτός. Όμως σε κάποια μυστική γωνιά της καρδιάς μου, επιτρέπω στον εαυτό μου μία στιγμή γαλήνης, την πεποίθηση ότι το κακό θα νικηθεί.

^ Top ^

Ο Γουέλτς ζει και γράφει στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης στις Η.Π.Α., με την γυναίκα του, Τζούλια Ναμπαλίρουα-Λουγκούντε. Διευθύνουν μαζί το The Greenhouse School. Είναι συγγραφέας, τραγουδιστής, γλωσσολόγος και ακτιβιστής, έχει εμφανιστεί στο ραδιόφωνο στην εκπομπή [interview available here] και είναι στην διάθεσή σας για ακόμη περισσότερες συνεντεύξεις. Παλιότερα άρθρα και μεταφράσεις θα βρείτε στον ιστότοπο danielpwelch.com. Θα εκτιμούσαμε πολύ τις συνδέσεις σας με τον ιστότοπο αυτό.